Pierwszy teleskop: jak źle pozbyć się oszczędności

Dzisiaj absurdalne krzywe zwierciadło. Wpis jest kierowany do tych najbardziej początkujących adeptów astronomii, którzy stoją (lub będą stać) przed wyborem swojego upragnionego pierwszego sprzętu obserwacyjnego - czy to lornetki, czy teleskopu (choć uśmieją się bardziej ci, którzy obserwują niebo nie od wczoraj). Czas na naukę rozrzutności, lekkomyślności i serię wskazówek jak najgorzej wydać z trudem zaoszczędzone finanse na zakup upragnionego sprzętu obserwacyjnego. To taka żartobliwa odpowiedź na pewne zjawisko.

Zauważyłem bowiem w ostatnich miesiącach silną skłonność początkujących, w upartym dążeniu do kupna sprzętu odradzanego przez starszych bywalców for, a następnie wylewaniu swoich żali jakim to się jest niezadowolonym z dokonanego zakupu. Wytrwałość pytających w omijaniu rad amatorów będących od dłuższego czasu w tym hobby była dla mnie ostatnimi czasy tak imponująca, że postanowiłem napisać niniejszy tekst w zupełnie odmiennym stylu od standardowych wpisów poradnikowych, których jest sporo. Może będzie zabawniej. Po co ostatecznie odradzać zły sprzęt, skoro spotyka się to z ignorowaniem i "robieniem swego"? W końcu pieniądze w każdej chwili można sobie dodrukować ;-)

Nie ma jednakowego dla wszystkich momentu życia, w którym przejawia się zainteresowanie astronomią. U jednych dzieje się to w dzieciństwie, u innych w wieku nastoletnim, a jeszcze inni zabierają się za to hobby w zupełnie dorosłym życiu. O ile jest to ostatnia opcja, o tyle nie musi być tak kiepsko ze źle wydanymi oszczędnościami, bo stale napływają nowe (to znaczy powinny napływać, choćby z zatrudnienia czy też jakiejś tam gangsterskiej działalności w stylu "Chłopców z ferajny").

Jeśli jednak nie posiada się stałego dochodu pozwalającego poczynić oszczędności na upragniony sprzęt, lub zbieranie tych oszczędności dzieje się w powolnym tempie, nieprzemyślane wydanie z trudem uzbieranych środków na nietrafiony sprzęt bywa potwornie bolesne i denerwujące. Czasem prowadzące nawet do zmiany swoich celów i porzucenia chęci trwania w tym hobby. Oczywiście to nic złego, że ktoś dojdzie do wniosku, iż kupił bubla i rzuca swoje zainteresowanie w cholerę. Lepsze to, niż satysfakcja z zakupu i prowadzenie udanych obserwacji sprzętem sugerowanym przez innych amatorów, złośliwie rzucających tekstami "poczekaj i dozbieraj".

Sposobów na złe wydanie oszczędności jest mnóstwo. Nic tylko wybrać jakąś drogę i z uśmiechem dążyć do nieuniknionego wkur... zdenerwowania. Często na forach pojawiają się wątki "jaki teleskop do 200-300 zł" choć bywają i ekstrema o niższym pułapie finansowym. W niektórych przypadkach porady bardziej doświadczonych osób, są przez początkujących adeptów przyjmowane głęboko do serca, zazwyczaj z dobrymi skutkami. W innych przypadkach chęć posiadania teleskopu z bezwzględnym wykluczeniem opcji dozbierania środków finansowych jest tak wielka, że sugestie innych obserwatorów o zakupie dobrej lornetki czy dalszym zbieraniu oszczędności na coś, co można będzie później nazwać teleskopem, spływają po pytających jak po kaczce. To z jednej strony zrozumiałe, ale z drugiej rodzące często szereg negatywnych skutków.

Dysponując budżetem około 200-300 złotych i nieodpartą chęcią posiada teleskopu "już teraz", warto zainteresować się modelami producentów Optisan, Opticon, Seben, jakichś podobnych "no name" czy bazarowo-marketowych wynalazków. Oferują one zazwyczaj wysoce zaawansowane akcesoria ze znakomitego plastiku, które w połączeniu z równie nowoczesną plastikową optyką zapewniają maksimum wrażeń z prowadzonych obserwacji nocnego nieba.

Jednym z flagowych modelów tego przedziału jakościowego jest dumnie brzmiący StarRanger (~150 zł) oferujący całe 45 mm średnicy obiektywu z ogniskową 600 mm. Dołączone do niego zaawansowane okulary konstrukcji Huygensa pozwolą na satysfakcjonujące obserwacje artefaktów i zniekształceń obrazów planet i Księżyca. Czym jest wyraźny i ostry obraz pierścieni Saturna w tych sky-watcherowych Newtonach 150 mm czy małych i brzydkich teleskopach Maksutowa wyglądających jak zabawki - betoniarki? Nudą. Nic się w nim nie dzieje, tylko planeta za planetą, detal za detalem, ostrość, kontrast, zero akcji. Sprzęty pokroju StarRanger czy Seben nie zapewnią wprawdzie ostrych obrazów planet, ale nadrobią efektami wizualnymi wszelkich wad optycznych.

Fascynujące rozmazania obrazu w momencie ustawienia najlepszej ostrości, wciągający efekt studni dzięki dobrze przemyślanym okularom o potwornym polu widzenia czy niesamowite soczewki Barlowa zwiększające powiększenia do 600 razy i tym samym łamiące wszelkie prawa optyki, to gwarancja udanych obserwacji. Po co pchać się w tym budżecie w lornetki typu Nikon Action 10x50, pozwalające na m.in. komfortowe obserwacji obuoczne, na uzyskiwanie jasnych, ostrych i kontrastowych obrazów, na naukę orientacji na niebie jaka się przyda w dalszych etapach tego hobby, czy zapewniające tylko 5 mm większej średnicy optyki, w dodatku szklanej, która w nadzwyczajnych sytuacjach może pokaleczyć ręce? Takie same reguły obowiązują z lornetkami, które oferują zmienne powiększenia, są wykonane z dobrego plastiku, często są rozkolimowane i uzyskanie w nich ostrego pojedynczego obrazu graniczy z cudem - to wystarczający powód do dokonania zakupu.

"Profesjonalny" "teleskop" Optisan 45/600 na "stojaku". Jeden z dobrych sposobów na złe wydanie oszczędności. Z opisu oferty: "Instrument edukacyjny rekomendowany przez ekspertów." - o tak, szczera prawda... I dalej czytamy: "Nie bez znaczenia jest elegancki, klasyczny wygląd lunety, dzięki czemu będzie ona wspaniałą dekoracją każdego pokoju czy gabinetu." - i tu rzeczywiście prawda - dekoracja pokoju owszem, bo z pewnością nie sprzęt obserwacyjny.

Podobne modele warte uwagi, które z dużym prawdopodobieństwem powinny doprowadzić do upragnionego zdenerwowania można wyszukiwać pod nazwami Galileo (miałem lornetkę, kupiona w zbytnim pośpiechu, jakościowo na tyle dobra, że kur... cholery dostawałem), Konus (cytat z jednej z najlepszych polskich komedii "Sami Swoi" - "Ty konusie, ty!" jak najbardziej tu pasuje), Optisan, Opticon, Optus, Seben, Spinor, Tasco i pewnie wiele się nowych jeszcze narodzi. Oferty ewoluują, nieświadomych nabywców jest sporo, odpustowych bubli przybywa, jest w czym wybierać.

Tuba optyczna Sky-Watcher w systemie Maksutowa (MAK127) - jedna z najpopularniejszych betoniarek do obserwacji planetarno-księżycowych. Uwaga! Dostarcza nudne widoki bez wad optycznych.

Chcąc źle wydać pieniądze, szczególnie mocno należy patrzeć na oferowane zestawowe dodatki. Wśród nich nie powinno zabraknąć soczewek Barlowa 3 czy 5-krotnie zwiększających ogniskową teleskopu, wyciągów okularowych w standardzie 0,98 cala do których z pewnością nie da się dokupić innych akcesoriów, plastikowych filtrów słonecznych umieszczanych w miejscu okularu, pozwalających w czasie obserwacji Słońca na widowiskowe pożegnanie się z jakimikolwiek obserwacjami na czas dożywotni, czy odwracaczy obrazu i jakichś plakatów 3D tak bardzo potrzebnych do obserwacji gwiazd... Mówi się, że pojawią się w sprzedaży takie odwracacze obrazu, które dokonają obrotu Księżyca i pozwolą na obserwacje jego drugiej strony. To przyszłościowy segment rynku, nie to co ci nudziarze od Sky-Watchera, Oriona czy Meade, którzy tylko doskonalą sprzęt zamiast zatroszczyć się o dodatkowe walory wizualne jak różnorodne zniekształcenia obrazu czy podatność na wywrotki i "zaliczanie gleby" w bardziej wietrznych warunkach.

Rozebrany na części zestaw jednego z popularniejszych bubli - profesjonalny wygląd (jakby to od tego zależała jakość obserwacji), duża średnica obiektywu 45 mm (tak apropos standardowe lornetki mają obiektywy po 50 mm), zaawansowane okulary typu Huygens (nie bez przyczyny wymawiane przez wielu jako "huj-gens" zamiast "hajgens"), niemiłosiernie długa soczewka Barlowa 5-krotnie wydłużająca ogniskową całego układu (co przy 45 mm średnicy nie ma w praktyce zastosowania, ale 650x powiększenie - jak to dumnie brzmi!).

Ta zaawansowana plastikowa optyka, która powinna sprawnie doprowadzić do załamania nerwowego, musi oczywiście zostać na czymś posadzona. Wspomniane marki postarały się o dostarczenie maksymalnych doznań w czasie korzystania z takiego światowego sprzętu. Niesamowite statywy stojaki z plastiku materiałów najwyższej jakości o stabilności galaretki to gwarancja niezaburzonych obrazów obiektów niebieskich, zwłaszcza w dużych 500-krotnych powiększeniach. Montaże Parkinsona, to znaczy montaże paralaktycze, pozwalające na efektowne wywrotki sprzętu podczas podmuchów wiatrów sprawią, że obserwacje w terenie nigdy nie będą nudne. Czy jest coś przyjemniejszego, od przewrócenia przez wiatr sprzętu i rzucenia sobie mięskiem z okazji rozczarowania zadowolenia z jakości statywów stojaków? Żaden markowy sprzęt sprawdzonych producentów nie dostarcza takich wspaniałych negatywnych emocji, a jedynie wciąż nudne widoki obiektów, na cięższych stabilnych montażach, bez przekłamań w obrazie. Co za wariat oszczędzałby sobie finanse na zakup tak nudnego, bezawaryjnego sprzętu? Co za kretyn pchałby się w szklaną optykę czy szklane okulary? Przecież coś takiego może się potłuc!

Napisałem już jakie modele warto kupić w razie chęci wpadnięcia w załamie nerwowe, napisać więc wypada również o miejscach, w których robienie takich zakupów ma duże szanse dostarczyć niemiłych wrażeń, tak bardzo przecież pożądanych. Należy bezwzględnie zrezygnować z dedykowanych sklepów astronomicznych i poszukiwać takiego sprzętu w supermarketach ze wszystkim. Im więcej będzie na wywieszkach określeń typu "zaawansowany", "profesjonalny", "z 600-krotnym powiększeniem" tym większa szansa na tak upragniony zawód. Fachowa obsługa z pewnością uraczy klienta najdrobniejszymi detalami na temat danego bubloskopu teleskopu i poradzi jak go stosować, by później w terenie wpienić się bez reszty. Jeśli nie posiada się minimum wiedzy o tym czego unikać i na co zwracać uwagę, dobrym pomysłem są zakupy podobnych profesjonalnych sprzętów na portalach aukcyjnych, gdzie wszelkie usterki czy niedogodności pozostaną przez nas niezauważone. Najpopularniejszy serwis allegro.pl jest znakomitym źródłem ofert teleskopów Hubble'a bubla, warto korzystać z jego zasobów by spełnić tytułowe założenie. Zakupy na giełdach for astronomicznych od starszych forumowiczów są niewskazane, ponieważ nie chodzi tu przecież o zakup dobrego sprzętu, o wiele mniej awaryjnego od kolorowych, plastikowych wynalazków będących tematem tego tekstu.

*****

Powyższy tekst proszę oczywiście traktować jako wpis humorystyczny, a rad dotyczących zakupu podanego sprzętu w żadnym razie nie brać na poważnie. Ma on jedynie charakter ostrzegawczy, jeżeli uchroni kogoś przed nieprzemyślanym wydaniem pieniędzy to dobrze, jeżeli nie to trudno. Przynajmniej postukałem sobie trochę więcej w klawiaturę. Proszę też nie dopatrywać się złośliwości z mojej strony, ani kogokolwiek na forach, kiedy przy postawionych pytaniach o "teleskop za 200 zł" na ogół sugeruje się lornetkę czy wstrzymanie się z zakupem i dalsze zbieranie środków na sensowny sprzęt, bo to jedynie życzliwe rady mające w zamierzeniu ustrzec początkującą osobę przed wyrzuceniem kasy, często trudno uzyskanej, w przysłowiowe błoto. Rady podbudowane doświadczeniem obserwatorów i nie rzadko błędami popełnionymi w przeszłości, na których dobrze byłoby się uczyć.

Żeby całkowicie nie dowalać producentom wciskającym ludziom odpustowe bubloskopy, napiszę na koniec, że te wyroby teleskopo-podobne wspomnianych marek nie zawsze przynoszą zawód. Jest to jednak uwarunkowane wieloma czynnikami, nie tylko finansowymi, ale nawet wiekiem adepta, wiedzą, wyobraźnią czy poziomem zapału u takiej osoby. Jeśli nie jest on słomiany, może się oczywiście zdarzyć, że tego typu buble nie zrażą do obserwacji i nie zabiją kiełkującej pasji. W większości przypadków sprawdza się jednak ten bardziej negatywny scenariusz, a na forach pojawiają się opinie nacechowane głównie smutnymi emocjami.

Kupowanie takiego sprzętu nie powinno przebiegać "na szybko", ani pod wpływem określenia "teleskop" (bo akurat w tym hobby posiadanie teleskopu nie jest wcale koniecznością do bycia zadowolonym z obserwacji), ani pod wpływem dodatków dołączanych do zestawów, ani kolorowych reklam ubranych w słowa "profesjonalny" czy "dla zaawansowanych" bo są to tylko jedne z licznych metod, którymi sprzedawcy próbują rżnąć nieświadomych klientów ile wlezie. Mnie też to kiedyś spotkało. Natomiast jeśli z gromadzeniem środków finansowych jest trudniej, a nam bardzo zależy na tanim zakupie, to tym bardziej należałoby powstrzymać się przed pochopnymi decyzjami i rzeczywiście rozważyć późniejszy zakup - nawet jeśli i ten późniejszy od sprawdzonych i najczęściej kupowanych producentów okaże się mało trafiony np. z powodu innych oczekiwań, to zawsze sprzęt będzie można odsprzedać na forumowych giełdach, podczas gdy nietrafionego bubla nikt już od kogoś nie odkupi. Niech powiedzenie "Polak mądry po szkodzie" ma zastosowanie w praktyce coraz rzadziej - niestety bez świadomości i choćby tej podstawowej wiedzy u konsumentów, będzie ono pozostawać aktualne.

A na poważnie o czym pamiętać i na co zwracać uwagę stojąc przed zakupem pierwszego sprzętu optycznego wspominałem kiedyś w tym tekście.

  f    t    yt   Bądź na bieżąco z tekstami, zapowiedziami, alarmami zorzowymi i wiele więcej - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku, obserwuj blog na Twitterze, subskrybuj materiały na kanale YouTube lub zapisz się do Newslettera.