Aby odczytywać nowe informacje ukazujące się na niniejszym "blogu na żywo" zalecane jest odświeżanie witryny klawiszem F5. Wszystkie poniższe zdjęcia pochodzą przekazu z telewizji NASA. Aby uczestniczyć w specjalnym chacie nie jest wymagana rejestracja (możliwość pisania z poziomu gościa).
22:00 W tym momencie kończy się specjalna relacja na żywo z ostatniego w historii startu promu kosmicznego. Rozpoczęta dziś misja STS-135 to początek 12-dniowej przygody - i to po raz ostatni - z wahadłowcem w roli głównej. Już od jutra codzienne artykuły dotyczące przebiegu finałowej misji programu STS - początek już od godz. 09:45!
21:52 NASA TV przypomina pierwszy start promu kosmicznego w historii. Misja STS-1 Columbia rozpoczęła się 12 kwietnia 1981 roku i trwała nie cale 3 dni.
21:25 Pokazują się już w sieci pierwsze zapisy dzisiejszego historycznego startu promu Atlantis. Pod poniższym linkiem jedno z nich.
21:23 Flight Day 1 zakończy się o 01:56 CET. Tym razem jest on dłuższy niż w poprzednich misjach.
21:02 Mijają niemal dwie godziny od rozłożenia anteny pasma Ku.
19:04 GO for orbit operations! Zgoda na pełne rozpoczęcie misji!
19:01 Ładowania promu została poprawnie otwarta.
18:46 GO for payload bay door opening! Zgoda na otwarcie drzwi ładowni promu kosmicznego.
18:36 O godzinie 19:00 w Centrum Kosmicznym Kennedy'ego odbędzie się konferencja omawiająca przebieg ostatniego w historii startu promu kosmicznego Atlantis.
18:29 Godzina trwania misji STS-135!
18:22 Około 30 minut do otwarcia ładowni promu kosmicznego Atlantis.
18:14 Manewr OMS-2 zakończony poprawnie.
18:06 Po zakończeniu ukazywania powtórek ze startu dzięki wielu kamerom porozmieszczanym na terenie Cape Canaveral rozpoczną się przygotowania załogi do otwarcia ładowni wahadłowca.
17:46 Za chwilę powtórki startu z wielu kamer w KSC.
17:41 Nie jest wymagane poprawianie manewru dzięki któremu osiąga się orbitę. Ostatnia podróż na orbitę promu kosmicznego w historii zakończona pełnym sukcesem!
17:39 Prom kosmiczny Atlantis po raz ostatni w historii dociera bezpiecznie w przestrzeń kosmiczną!
17:38 MECO i separacja ET!
17:37 Wszystkie systemy działają perfekcyjnie. Za moment wyłączenie silników głównych i separacja zbiornika ET.
17:35 Przygotowanie do obrotu wokół własnej osi o 180 stopni w T +6 minut.
17:33 Lot przebiega poprawnie. SRB odrzucone. Wysokość 46 km.
17:29 Zapłon silników! I finałowy start promu Atlantis! To początek końca 30-letniej ery promów kosmicznych!
17:28 T -31 seconds and counting! Odliczanie kontynuowane!
17:25 T -31 seconds i zatrzymanie odliczania! Prawdopodobnie jest jakiś problem techniczny ze stanowiskiem startowym.
17:26 T -1 minute and counting! Ostatnia minuta przed pożegnalnym lotem promu kosmicznego w naszych dziejach!
17:23 Rozpoczynają się testy sterowności silników głównych.
17:21 T - 5 minut! APU zaczynają pracę!
17:20 Asces Arm zostało odsunięte.
17:17 T -9 MINUTES AND COUNTING! Startuje finałowa sekwencja odliczania!
17:15 GO FOR LAUNCH! OSTATNI W HISTORII START PROMU KOSMICZNEGO O 17:26!!!
17:12 Zaczyna się finałowe głosowanie personelu NASA. Zdania co do pogody są podzielone.
17:10 Okolice nad KSC są ostrożnie monitorowane przez synoptyków by niczego nie przegapić. Pogoda nie jest zbyt odpowiednia na start, jednak niebawem przekonamy się czy decyzja na start zostanie wydana.
17:00 Do wznowienia odliczania 17 minut. Pogoda ponownie daje czerwone światło na start.
16:57 Do wznowienia ostatniego odliczania pozostało 21 minut 46 sekund. Za około 15 minut powinno się odbyć finałowe głosowanie personelu Centrum Kontroli Startu.
16:47 Pogoda w tym momencie daje zielone światło na start o 17:26.
16:36 T -9 minutes and holding! Nastąpiła ostatnia planowana przerwa techniczna. Jej zakończenie powinno nastąpić o godzinie 17:17. Do tego czasu przeprowadzone zostanie jednak finałowe głosowanie personelu Centrum Kontroli Startu poprzez wydawanie krótkich komunikatów zgłaszających gotowość do lotu lub jej brak poprzez podawanie wypowiedzi "GO" lub "NO GO". Ostateczna decyzja należy dziś jak zawsze do dyrektora startu, Mike'a Leinbacha. W przypadku wydania zgody na kontynuację odliczania komunikatem "GO FOR LAUNCH", o godzinie 17:17 oficjalny zegar ruszy po raz ostatni.
Wówczas o czasie T -9 minut zostanie uruchomiona finałowa sekwencja startowa, którą przeprowadzać będzie automatycznie komputer GLS (Ground Launch Sequencer). W T -7m30s rozpocznie się procedura odsuwania ramienia Acces Arm, którego końcowy element konstrukcji stanowi pomieszczenie White Room. Na 5 i pół minuty przed startem nastąpi aktywowanie systemów hydraulicznych APU. 4 minuty przed startem rozpocznie się procedura sprawdzania poprawności sterowności lotek wahadłowca, następnie również trzech silników głównych. Na 2 minuty 30 sekund przed lotem, od szczytu zbiornika ET zostanie odsunięte ramię odprowadzające tlen w stanie gazowym, tzw. beanie cap. Całe ramię w pozycji wskazanej dla startu znajdzie się na platformie startowej o czasie T -2 minuty. W T -1 minuta 15 sekund uzbrojony zostanie wodny system tłumiący pod platformą startową. W T -50 sekund prom kosmiczny przechodzi w tryb zasilania wewnętrznego (ang. internal power). W 31 sekund przed startem kontrolę nad wszystkimi systemami odliczania i startu przejmą komputery pokładowe wahadłowca - ogłoszone zostanie to komendą "GLS is go for other sequence start". Do czasu T -20 sekund mozna przerwać będzie odliczanie bez odkładania startu o 24 godziny, z mozliwością wykorzystania trwającego jeszcze okna startowego. Wstrzymanie startu po minięciu czasu T -20 sekund oznacza odwolanie próby startu o minimum jedną dobę. Na 16 sekund przed startem nastapi aktywacja wodnego systemu tłumiącego w celu wygłuszenia fal akustycznych emitowanych podczas zapłonu silników głównych wahadłowca. Tym samym rozpocznie się finałowa sekwencja zapłonu. W przypadku sprawności wszystkich systemów, komputer GLS w T -10 sekund wyda zgodę na zapłon silników główych poleceniem "GLS is go for main engine start". Ich zapłon powinien nastąpić w 6 sekund przed startem. Pełną moc ciągu osiągną one już po 2 sekundach działania. W czasie T-0 nastąpi zapłon silników wspomagających SRB na paliwo stałe - w ten sposób rozpocznie się wznoszenie promu Atlantis na orbitę okołoziemską.
W czasie T +9 sekund kontrola z Centrum Kontroli Startu zostanie oddana w ręcę Centrum Kontroli Lotów w Houston. W tym momencie Atlantis rozpocznie wykonywać obrót mający na celu zmianę orientacji podczas wznoszenia się na orbitę (ang. heads-down position). W tej fazie lotu na astronautów będą działać największe przeciążenia w okolicach 2,5-3 G. Podczas przechodzenia przez warstwy atmosfery, w których na orbiter działają największe opory aerodynamiczne powietrza, ciąg silników głównych zostanie zmniejszony do 72%. Przy sprzyjających warunkach pogodowych możliwe będzie wówczas dostrzeżenie fali uderzeniowej otaczającej wahadłowiec podczas przechodzenia w prędkość naddźwiękową. Przywrócenie pełnego ciągu do 104% mocy nastąpi w czasie T +1 minuta 10 sekund. W tym właśnie momencie podczas misji STS-51L doszlo do eksplozji promu kosmicznego Challenger, w wyniku której zginęłą 7-osobowa załoga, a program wahadłowców zawieszono na blisko 3 lata. Najbardziej dynamiczna faza startu zakończy się w T +2 minuty, kiedy to nastąpi separacja silników wspomagających (ang. solid rocket boosters separation). Lot dla załogi stanie się bardziej płynny, ale nie będzie to jeszcze nawet połowa drogi. W T +4 minuty prom będzie już na tyle odległy od KSC, że w razie stwierdzenia niemożności kontynuowania startu, Atlantis zmuszony byłby do awaryjnego lądowania na jednym z lądowisk TAL, w Hiszpanii lub Francji - po drugiej stronie Atlantyku! W T +6 minut nastąpi wykonanie manewru polegającego na zmianie orientacji promu kosmicznego (and. heads-up position) w taki sposób, by to orbiter znajdywał się nad zbiornikiem ET, co będzie miało znaczenie podczas separacji zbiornika. Dzięki temu manewrowi możliwe stanie się także lepsze komunikowanie się z kontrolą lotu dzięki odpowiedniej linii satelitów oribtujących nieustannie nad Ziemią. W T +8 minut rozpocznie się redukowanie ciągu silników głównych do 62%, aby podczas końcowych chwil startu na prom nie działaly przeciążenia większe od 3 G. W 8 i pół minuty po starcie nastąpi MECO (ang. main engine cut off), czyli calkowite wyłączenie trzech głównych silników promu kosmicznego. Kilkanaście sekund później przewidziana jest separacja zbiorniak zewnętrznego ET. W tej misji jedna z kamer na ET będzie nieustannie zbierać materiał nawet w czasie wchodzenia w atmosferę i destrukcji zbiornika zewnętrznego. Wraz z separacją zbiornika ET można będzie stwierdzić, iż prom kosmiczny Atlantis ostatni raz poprawnie osiągnął oribtę okołoziemską.
16:31 T -9 minutes and holding! Zaczyna się finałowa przerwa techniczna, podczas której zostanie podjęta ostateczna decyzja o wydaniu zgody na start lub o odwołaniu dzisiejszej próby.
16:27 T -12 minutes and counting. Ekipa Close Out Crew opuściła White Room.
16:21 T -20 minutes and counting!
16:14 Gościem George'a Dillera, komentatora startu jest Hugh Harris - komentator pierwszej misji programu wahadłowców - STS-1 Columbia. Dziś to Diller, jako jeden z najbardziej znanych i lubianych komentatorów pożegna wahadłowiec słynną komendą ogłaszającą początek wznoszenia. Harris był komentatorem, który często relacjonował na antenie telewizji NASA odliczanie do wielu misji promów kosmicznych. Pierwszym startem, jaki komentował George Diller była misja STS-27, także tego wahadłowca. -Pamiętam swoja pierwszą misje jaką komentowałem. Była to STS-27, również w wykonaniu promu Atlantis. Nie przypuszczałem, że będę miał przyjemność komentować ostatni start tegoż właśnie wahadłowca i jednocześnie ostatniej misji programu promów kosmicznych - powiedział w rozmowie Diller.
16:10 T -20 minutes and holding. Odliczanie wstrzymane na 10 minut. W czasie tej przerwy ekipa Close Out Crew opuści White Room.
16:03 7 minut do przedostatniego zatrzymania odliczania. Cała procedura znana jako S0007 rozpoczęła się we wtorek 5 lipca o godz. 19:00 czasu polskiego od czasu T -43 hours.
15:52 Testy szczelności dały oczekiwany skutek - właz został zamknięty prawidłowo. Niebawem ekipa Close Out Crew opuszczać będzie White Room. T -36 minutes 17 seconds and counting...
15:50 Pogoda ponownie nie pozwala na start.
15:47 Testy szczelności w toku. Na razie nie stwierdza się usterek mogących spowodować opóźnienie misji. Warunki pogodowe nad Florydą nieustannie są monitorowane. Wszystko wskazuje na to, że odliczanie będzie kontynuowane do czasu T -9 minut, kiedy to podczas ostatniej przerwy zapadanie ostateczna decyzja w sprawie startu w dzisiejszym dniu.
15:40 Po trzydziestu latach trwania Proramu Lotów Promów Kosmicznych zbliża się jego ostateczny schyłek. Czy wahadłowce spełniły swoje zadanie? Czy ich liczne osiągnięcia zamazują dwie tragiczne katastrofy, jakie miały miejsce podczas trwania programu? Czy żałujesz, że niebawem prom kosmiczny wystartuje po raz ostatni? Podziel się swoimi odczuciami w komentarzach do artykułu!
15:21 Właz promu kosmicznego Atlantis został zamknięty. Ekipa FIT znajdująca się wciąż w pomieszczeniu White Room dokona niebawem testów szczelności zamkniętego włazu wahadłowca.
15:15 T -1 hour 14 minutes and counting... Radary pogodowe zanotowały pojawienie się opadów deszczu w odległości około 20 mil od Cape Canaveral.
15:00 Warunki meteorologiczne nad rejonem Przylądka Canaveral poprawiają się. Pytanie - na jak długo! Do startu dwie i pół godziny. Oficjalnie odliczanie znajduje się już w punkcie T -1 hour 31 minutes and counting.
14:47 Rozpoczynają się testy łączności załogi i Centrum Kontroli Startu.
14:30 Miejsce zajął czwarty członek załogi, Rex Walheim. Cała załoga na pokładzie!
14:23 Sandy Magnus zajmuje miejsca na pokładzie Atlantisa.
14:19 NASA poinformowała, iż w razie niepowodzenia dzisiejszej próby startu, kolejna zostanie podjęta 48 godzin później, tj. w niedzielę 10 lipca o godz. 16:38 czasu polskiego.
14:09 Do wejścia na pokład wahadłowca przygotowuje się pilot misji.
14:06 Dowódca misji STS-135 zajął miejsce na pokładzie promu.
14:00 Astronauci rozpoczynają przygotowania w pomieszczeniu znanym jako White Room, stanowiącym zakończenie ramienia Acces Arm platformy startowej LC-39A. Jako pierwszy na pokład wejdzie dowódca Chris Ferguson. Będzie to dla niego 3 misja kosmiczna.
13:51 Astrovam już dotarł na stanowisko startowe.
13:40 Astronauci ruszają astrovanem w stronę stanowiska LC-39A. Dotarcie pod prom kosmiczny powinno mieć miejsce za około 20 minut.
13:31 T -3 hours and counting! Odliczanie zostało wznowione i będzie kontynuowane do czasu T -20 minut o godzinie 16:11 czasu polskiego. Za moment załoga ruszy na stanowisko startowe.
13:26 Pozostało 5 minut aktualnej przerwy technicznej w odliczaniu.
13:23 FIT opuszcza stanowisko startowe. Po dokonaniu inspekcji zbiornika ET nie zanotowano żadnych problemów technicznych. Nieoficjalnie przygotowania do startu będą jednak kontynuowane, ważne tylko by w okolicach promu i całego Centrum Kosmicznego Kennedy'ego nie pojawiły się wyładowania atmosferyczne.
13:10 Widzimy czterech astronautów, ubranych już w kombinezony ciśnieniowe ułatwiające znoszenie przeciążeń podczas wznoszenia na orbitę.
13:00 Załoga otrzymuje teraz najnowsze informacje związane z przewidywanymi na dzisiaj warunkami pogodowymi nad Florydą. Za 30 minut powinno już być jasne, czy przygotowania będą kontynuowane, czy zostanie ogłoszony SCRUB oznaczający odwołanie pierwszej próby startu.
12:51 W tej chwili pogoda ponownie zmienia status na GO dając zielone światło na start.
12:46 Warunki pogodowe nie ulegają poprawie. Widzowie gromadzą się już w KSC, jednak wszystko wskazuje na to, że wszyscy będą musieli poczekać przynajmniej do jutra...
12:36 O godz. 13:00 astronautom zostanie przekazana najnowsza aktualizacja dotycząca prognozy pogody, natomiast o godz. 13:30 zapadnie ostateczna decyzja GO/NO GO dla dzisiejszej próby startu. Warunki wciąż pozostawiają wiele do życzenia. Na szczęście - już jutro warunki pogodowe powinny być lepsze niż w dotychczasowych prognozach - obecnie na jutro szacuje się już aż 60% szans.
12:34 Procedura odsuwania RSS została wczoraj opóźniona z powodu dynamicznej pogody nad KSC.
12:30 Przekaz telewizji NASA właśnie się rozpoczyna! Najpierw przypomniana zostanie procedura odsuwania konstrukcji RSS od promu Atlantis.
12:26 Główny przekaz transmisji telewizji NASA powinien się rozpocząć o godz. 12:30.
12:25 Nadszedł oczekiwany dzień. Dzień, na który czekały miliony ludzi na całym świecie. Już za dokładnie 5 godzin powinna zostać uruchomion finałowa sekwencja startowa od czasu T -9 minut. Tym samym rozpoczęłaby się 135. i ostatnia w historii misja Programu Lotów Promów Kosmicznych. Być może to właśnie dziś po raz ostatni będziemy mogli cieszyć się widokami wznoszącego się w przestrzeń kosmiczną promu kosmicznego. Kolejnej takiej sytuacji już nie będzie. Niniejszym rozpoczyna się wyjątkowa - ostatnia relacja ze startu promu kosmicznego w naszych dziejach!
22:00 W tym momencie kończy się specjalna relacja na żywo z ostatniego w historii startu promu kosmicznego. Rozpoczęta dziś misja STS-135 to początek 12-dniowej przygody - i to po raz ostatni - z wahadłowcem w roli głównej. Już od jutra codzienne artykuły dotyczące przebiegu finałowej misji programu STS - początek już od godz. 09:45!
21:52 NASA TV przypomina pierwszy start promu kosmicznego w historii. Misja STS-1 Columbia rozpoczęła się 12 kwietnia 1981 roku i trwała nie cale 3 dni.
21:25 Pokazują się już w sieci pierwsze zapisy dzisiejszego historycznego startu promu Atlantis. Pod poniższym linkiem jedno z nich.
21:23 Flight Day 1 zakończy się o 01:56 CET. Tym razem jest on dłuższy niż w poprzednich misjach.
21:02 Mijają niemal dwie godziny od rozłożenia anteny pasma Ku.
19:04 GO for orbit operations! Zgoda na pełne rozpoczęcie misji!
19:01 Ładowania promu została poprawnie otwarta.
18:46 GO for payload bay door opening! Zgoda na otwarcie drzwi ładowni promu kosmicznego.
18:36 O godzinie 19:00 w Centrum Kosmicznym Kennedy'ego odbędzie się konferencja omawiająca przebieg ostatniego w historii startu promu kosmicznego Atlantis.
18:29 Godzina trwania misji STS-135!
18:22 Około 30 minut do otwarcia ładowni promu kosmicznego Atlantis.
 |
| Aktualna orientacja promu Atlantis na orbicie. |
18:14 Manewr OMS-2 zakończony poprawnie.
18:06 Po zakończeniu ukazywania powtórek ze startu dzięki wielu kamerom porozmieszczanym na terenie Cape Canaveral rozpoczną się przygotowania załogi do otwarcia ładowni wahadłowca.
17:46 Za chwilę powtórki startu z wielu kamer w KSC.
17:41 Nie jest wymagane poprawianie manewru dzięki któremu osiąga się orbitę. Ostatnia podróż na orbitę promu kosmicznego w historii zakończona pełnym sukcesem!
17:39 Prom kosmiczny Atlantis po raz ostatni w historii dociera bezpiecznie w przestrzeń kosmiczną!
17:38 MECO i separacja ET!
17:37 Wszystkie systemy działają perfekcyjnie. Za moment wyłączenie silników głównych i separacja zbiornika ET.
17:35 Przygotowanie do obrotu wokół własnej osi o 180 stopni w T +6 minut.
17:33 Lot przebiega poprawnie. SRB odrzucone. Wysokość 46 km.
17:29 Zapłon silników! I finałowy start promu Atlantis! To początek końca 30-letniej ery promów kosmicznych!
17:28 T -31 seconds and counting! Odliczanie kontynuowane!
17:25 T -31 seconds i zatrzymanie odliczania! Prawdopodobnie jest jakiś problem techniczny ze stanowiskiem startowym.
17:26 T -1 minute and counting! Ostatnia minuta przed pożegnalnym lotem promu kosmicznego w naszych dziejach!
17:23 Rozpoczynają się testy sterowności silników głównych.
17:21 T - 5 minut! APU zaczynają pracę!
17:20 Asces Arm zostało odsunięte.
17:17 T -9 MINUTES AND COUNTING! Startuje finałowa sekwencja odliczania!
17:15 GO FOR LAUNCH! OSTATNI W HISTORII START PROMU KOSMICZNEGO O 17:26!!!
17:12 Zaczyna się finałowe głosowanie personelu NASA. Zdania co do pogody są podzielone.
17:10 Okolice nad KSC są ostrożnie monitorowane przez synoptyków by niczego nie przegapić. Pogoda nie jest zbyt odpowiednia na start, jednak niebawem przekonamy się czy decyzja na start zostanie wydana.
17:00 Do wznowienia odliczania 17 minut. Pogoda ponownie daje czerwone światło na start.
16:57 Do wznowienia ostatniego odliczania pozostało 21 minut 46 sekund. Za około 15 minut powinno się odbyć finałowe głosowanie personelu Centrum Kontroli Startu.
16:47 Pogoda w tym momencie daje zielone światło na start o 17:26.
16:36 T -9 minutes and holding! Nastąpiła ostatnia planowana przerwa techniczna. Jej zakończenie powinno nastąpić o godzinie 17:17. Do tego czasu przeprowadzone zostanie jednak finałowe głosowanie personelu Centrum Kontroli Startu poprzez wydawanie krótkich komunikatów zgłaszających gotowość do lotu lub jej brak poprzez podawanie wypowiedzi "GO" lub "NO GO". Ostateczna decyzja należy dziś jak zawsze do dyrektora startu, Mike'a Leinbacha. W przypadku wydania zgody na kontynuację odliczania komunikatem "GO FOR LAUNCH", o godzinie 17:17 oficjalny zegar ruszy po raz ostatni.
Wówczas o czasie T -9 minut zostanie uruchomiona finałowa sekwencja startowa, którą przeprowadzać będzie automatycznie komputer GLS (Ground Launch Sequencer). W T -7m30s rozpocznie się procedura odsuwania ramienia Acces Arm, którego końcowy element konstrukcji stanowi pomieszczenie White Room. Na 5 i pół minuty przed startem nastąpi aktywowanie systemów hydraulicznych APU. 4 minuty przed startem rozpocznie się procedura sprawdzania poprawności sterowności lotek wahadłowca, następnie również trzech silników głównych. Na 2 minuty 30 sekund przed lotem, od szczytu zbiornika ET zostanie odsunięte ramię odprowadzające tlen w stanie gazowym, tzw. beanie cap. Całe ramię w pozycji wskazanej dla startu znajdzie się na platformie startowej o czasie T -2 minuty. W T -1 minuta 15 sekund uzbrojony zostanie wodny system tłumiący pod platformą startową. W T -50 sekund prom kosmiczny przechodzi w tryb zasilania wewnętrznego (ang. internal power). W 31 sekund przed startem kontrolę nad wszystkimi systemami odliczania i startu przejmą komputery pokładowe wahadłowca - ogłoszone zostanie to komendą "GLS is go for other sequence start". Do czasu T -20 sekund mozna przerwać będzie odliczanie bez odkładania startu o 24 godziny, z mozliwością wykorzystania trwającego jeszcze okna startowego. Wstrzymanie startu po minięciu czasu T -20 sekund oznacza odwolanie próby startu o minimum jedną dobę. Na 16 sekund przed startem nastapi aktywacja wodnego systemu tłumiącego w celu wygłuszenia fal akustycznych emitowanych podczas zapłonu silników głównych wahadłowca. Tym samym rozpocznie się finałowa sekwencja zapłonu. W przypadku sprawności wszystkich systemów, komputer GLS w T -10 sekund wyda zgodę na zapłon silników główych poleceniem "GLS is go for main engine start". Ich zapłon powinien nastąpić w 6 sekund przed startem. Pełną moc ciągu osiągną one już po 2 sekundach działania. W czasie T-0 nastąpi zapłon silników wspomagających SRB na paliwo stałe - w ten sposób rozpocznie się wznoszenie promu Atlantis na orbitę okołoziemską.
W czasie T +9 sekund kontrola z Centrum Kontroli Startu zostanie oddana w ręcę Centrum Kontroli Lotów w Houston. W tym momencie Atlantis rozpocznie wykonywać obrót mający na celu zmianę orientacji podczas wznoszenia się na orbitę (ang. heads-down position). W tej fazie lotu na astronautów będą działać największe przeciążenia w okolicach 2,5-3 G. Podczas przechodzenia przez warstwy atmosfery, w których na orbiter działają największe opory aerodynamiczne powietrza, ciąg silników głównych zostanie zmniejszony do 72%. Przy sprzyjających warunkach pogodowych możliwe będzie wówczas dostrzeżenie fali uderzeniowej otaczającej wahadłowiec podczas przechodzenia w prędkość naddźwiękową. Przywrócenie pełnego ciągu do 104% mocy nastąpi w czasie T +1 minuta 10 sekund. W tym właśnie momencie podczas misji STS-51L doszlo do eksplozji promu kosmicznego Challenger, w wyniku której zginęłą 7-osobowa załoga, a program wahadłowców zawieszono na blisko 3 lata. Najbardziej dynamiczna faza startu zakończy się w T +2 minuty, kiedy to nastąpi separacja silników wspomagających (ang. solid rocket boosters separation). Lot dla załogi stanie się bardziej płynny, ale nie będzie to jeszcze nawet połowa drogi. W T +4 minuty prom będzie już na tyle odległy od KSC, że w razie stwierdzenia niemożności kontynuowania startu, Atlantis zmuszony byłby do awaryjnego lądowania na jednym z lądowisk TAL, w Hiszpanii lub Francji - po drugiej stronie Atlantyku! W T +6 minut nastąpi wykonanie manewru polegającego na zmianie orientacji promu kosmicznego (and. heads-up position) w taki sposób, by to orbiter znajdywał się nad zbiornikiem ET, co będzie miało znaczenie podczas separacji zbiornika. Dzięki temu manewrowi możliwe stanie się także lepsze komunikowanie się z kontrolą lotu dzięki odpowiedniej linii satelitów oribtujących nieustannie nad Ziemią. W T +8 minut rozpocznie się redukowanie ciągu silników głównych do 62%, aby podczas końcowych chwil startu na prom nie działaly przeciążenia większe od 3 G. W 8 i pół minuty po starcie nastąpi MECO (ang. main engine cut off), czyli calkowite wyłączenie trzech głównych silników promu kosmicznego. Kilkanaście sekund później przewidziana jest separacja zbiorniak zewnętrznego ET. W tej misji jedna z kamer na ET będzie nieustannie zbierać materiał nawet w czasie wchodzenia w atmosferę i destrukcji zbiornika zewnętrznego. Wraz z separacją zbiornika ET można będzie stwierdzić, iż prom kosmiczny Atlantis ostatni raz poprawnie osiągnął oribtę okołoziemską.
16:31 T -9 minutes and holding! Zaczyna się finałowa przerwa techniczna, podczas której zostanie podjęta ostateczna decyzja o wydaniu zgody na start lub o odwołaniu dzisiejszej próby.
16:27 T -12 minutes and counting. Ekipa Close Out Crew opuściła White Room.
16:21 T -20 minutes and counting!
16:14 Gościem George'a Dillera, komentatora startu jest Hugh Harris - komentator pierwszej misji programu wahadłowców - STS-1 Columbia. Dziś to Diller, jako jeden z najbardziej znanych i lubianych komentatorów pożegna wahadłowiec słynną komendą ogłaszającą początek wznoszenia. Harris był komentatorem, który często relacjonował na antenie telewizji NASA odliczanie do wielu misji promów kosmicznych. Pierwszym startem, jaki komentował George Diller była misja STS-27, także tego wahadłowca. -Pamiętam swoja pierwszą misje jaką komentowałem. Była to STS-27, również w wykonaniu promu Atlantis. Nie przypuszczałem, że będę miał przyjemność komentować ostatni start tegoż właśnie wahadłowca i jednocześnie ostatniej misji programu promów kosmicznych - powiedział w rozmowie Diller.
16:10 T -20 minutes and holding. Odliczanie wstrzymane na 10 minut. W czasie tej przerwy ekipa Close Out Crew opuści White Room.
16:03 7 minut do przedostatniego zatrzymania odliczania. Cała procedura znana jako S0007 rozpoczęła się we wtorek 5 lipca o godz. 19:00 czasu polskiego od czasu T -43 hours.
15:52 Testy szczelności dały oczekiwany skutek - właz został zamknięty prawidłowo. Niebawem ekipa Close Out Crew opuszczać będzie White Room. T -36 minutes 17 seconds and counting...
15:50 Pogoda ponownie nie pozwala na start.
15:47 Testy szczelności w toku. Na razie nie stwierdza się usterek mogących spowodować opóźnienie misji. Warunki pogodowe nad Florydą nieustannie są monitorowane. Wszystko wskazuje na to, że odliczanie będzie kontynuowane do czasu T -9 minut, kiedy to podczas ostatniej przerwy zapadanie ostateczna decyzja w sprawie startu w dzisiejszym dniu.
15:40 Po trzydziestu latach trwania Proramu Lotów Promów Kosmicznych zbliża się jego ostateczny schyłek. Czy wahadłowce spełniły swoje zadanie? Czy ich liczne osiągnięcia zamazują dwie tragiczne katastrofy, jakie miały miejsce podczas trwania programu? Czy żałujesz, że niebawem prom kosmiczny wystartuje po raz ostatni? Podziel się swoimi odczuciami w komentarzach do artykułu!
15:21 Właz promu kosmicznego Atlantis został zamknięty. Ekipa FIT znajdująca się wciąż w pomieszczeniu White Room dokona niebawem testów szczelności zamkniętego włazu wahadłowca.
15:15 T -1 hour 14 minutes and counting... Radary pogodowe zanotowały pojawienie się opadów deszczu w odległości około 20 mil od Cape Canaveral.
15:00 Warunki meteorologiczne nad rejonem Przylądka Canaveral poprawiają się. Pytanie - na jak długo! Do startu dwie i pół godziny. Oficjalnie odliczanie znajduje się już w punkcie T -1 hour 31 minutes and counting.
14:47 Rozpoczynają się testy łączności załogi i Centrum Kontroli Startu.
14:30 Miejsce zajął czwarty członek załogi, Rex Walheim. Cała załoga na pokładzie!
14:23 Sandy Magnus zajmuje miejsca na pokładzie Atlantisa.
14:19 NASA poinformowała, iż w razie niepowodzenia dzisiejszej próby startu, kolejna zostanie podjęta 48 godzin później, tj. w niedzielę 10 lipca o godz. 16:38 czasu polskiego.
14:09 Do wejścia na pokład wahadłowca przygotowuje się pilot misji.
14:06 Dowódca misji STS-135 zajął miejsce na pokładzie promu.
14:00 Astronauci rozpoczynają przygotowania w pomieszczeniu znanym jako White Room, stanowiącym zakończenie ramienia Acces Arm platformy startowej LC-39A. Jako pierwszy na pokład wejdzie dowódca Chris Ferguson. Będzie to dla niego 3 misja kosmiczna.
13:51 Astrovam już dotarł na stanowisko startowe.
13:40 Astronauci ruszają astrovanem w stronę stanowiska LC-39A. Dotarcie pod prom kosmiczny powinno mieć miejsce za około 20 minut.
13:31 T -3 hours and counting! Odliczanie zostało wznowione i będzie kontynuowane do czasu T -20 minut o godzinie 16:11 czasu polskiego. Za moment załoga ruszy na stanowisko startowe.
13:26 Pozostało 5 minut aktualnej przerwy technicznej w odliczaniu.
13:23 FIT opuszcza stanowisko startowe. Po dokonaniu inspekcji zbiornika ET nie zanotowano żadnych problemów technicznych. Nieoficjalnie przygotowania do startu będą jednak kontynuowane, ważne tylko by w okolicach promu i całego Centrum Kosmicznego Kennedy'ego nie pojawiły się wyładowania atmosferyczne.
13:10 Widzimy czterech astronautów, ubranych już w kombinezony ciśnieniowe ułatwiające znoszenie przeciążeń podczas wznoszenia na orbitę.
13:00 Załoga otrzymuje teraz najnowsze informacje związane z przewidywanymi na dzisiaj warunkami pogodowymi nad Florydą. Za 30 minut powinno już być jasne, czy przygotowania będą kontynuowane, czy zostanie ogłoszony SCRUB oznaczający odwołanie pierwszej próby startu.
12:51 W tej chwili pogoda ponownie zmienia status na GO dając zielone światło na start.
12:46 Warunki pogodowe nie ulegają poprawie. Widzowie gromadzą się już w KSC, jednak wszystko wskazuje na to, że wszyscy będą musieli poczekać przynajmniej do jutra...
12:36 O godz. 13:00 astronautom zostanie przekazana najnowsza aktualizacja dotycząca prognozy pogody, natomiast o godz. 13:30 zapadnie ostateczna decyzja GO/NO GO dla dzisiejszej próby startu. Warunki wciąż pozostawiają wiele do życzenia. Na szczęście - już jutro warunki pogodowe powinny być lepsze niż w dotychczasowych prognozach - obecnie na jutro szacuje się już aż 60% szans.
12:34 Procedura odsuwania RSS została wczoraj opóźniona z powodu dynamicznej pogody nad KSC.
12:30 Przekaz telewizji NASA właśnie się rozpoczyna! Najpierw przypomniana zostanie procedura odsuwania konstrukcji RSS od promu Atlantis.
12:26 Główny przekaz transmisji telewizji NASA powinien się rozpocząć o godz. 12:30.
12:25 Nadszedł oczekiwany dzień. Dzień, na który czekały miliony ludzi na całym świecie. Już za dokładnie 5 godzin powinna zostać uruchomion finałowa sekwencja startowa od czasu T -9 minut. Tym samym rozpoczęłaby się 135. i ostatnia w historii misja Programu Lotów Promów Kosmicznych. Być może to właśnie dziś po raz ostatni będziemy mogli cieszyć się widokami wznoszącego się w przestrzeń kosmiczną promu kosmicznego. Kolejnej takiej sytuacji już nie będzie. Niniejszym rozpoczyna się wyjątkowa - ostatnia relacja ze startu promu kosmicznego w naszych dziejach!
Jak dla mnie promy to szczyt ludzkiej techniki. Nie umiem sobie wyobrazić życia bez tych misji a jednak - niebawem stanie się to rzeczywistością... Dwie katastrofy na 135 misji to mało, ale zginęło w nich 14 osób. Po prostu były złe i lepsze momenty programu...:)
OdpowiedzUsuńPowodzenia Atlantis!
przepraszam że z google się podaję :)
OdpowiedzUsuńWg mnie dwie tragedie na 30 lat programu to i tak za dużo. Spójrzmy prawdzie w oczy - promy są bardzo niebezpieczne w eksploatacji a przy tym strasznie drogie i trzeba uważać na nie jak na domek z kart. I challengera i Columbię można było co prawda uratować ale...zawinił człowiek.
Co nie zmienia faktu, że promy startują i lądują w najlepszym możliwym stylu:)
Wg mnie promy nie spełniły swojego zadania. Miało być bezpiecznie, tanio i często. Bezpiecznie? Prawdopodobieństwo katastrofy sięgające 1:250 zdaje się jest zbyt wysokie! Dwa wypadki to potwierdziły. Tanio? Półtora miliarda usa za jeden lot to nie jest tanio! Często? Chyba 9 lotów w najlepszych czasach robiono w 12 miesięcy. A teraz ledwo 3.
OdpowiedzUsuńFakt, że wrażenia towarzyszące misjom STS są nieporównywalne z niczym innym ale widoki to nie wszystko...
Dzięki za relację, ci amerykańce mówią nie zrozumiale!:D
...i skorzystałem z pomysłu przedmówcy:D