3 dni do częściowego zaćmienia Księżyca: pierwszy rzut oka na prognozy pogody

Czas podkręcić emocje! Już tylko 3 doby dzielą nas od największego hitu sezonu wakacyjnego, jakim będzie ostatnie w tej dekadzie częściowe zaćmienie Księżyca o tak głębokiej fazie maksymalnej, osiągającej 65%. Trzy dni to już na tyle bliski termin, by można już ze sporą dozą pewności zobaczyć z jaką ogólną sytuacją synoptyczną będziemy mieć do czynienia, choć wciąż na tyle duży, by pewne detale poszczególnych prognoz w wymiarze lokalnym mogły jeszcze się zmieniać, czasem wręcz diametralnie. Rzućmy więc okiem na to, co sugeruje model GFS, a w ostatniej dobie przed zjawiskiem dorzucimy do rozważań wyliczenia modelu UM.

Na trzy dni przed oczekiwanym zaćmieniem Księżyca GFS sugeruje w noc z 16 na 17 lipca wystąpienie bardzo dużych stref rozpogodzeń obejmujących większość Polski. Mapy zachmurzenia nie wyglądają optymistyczne dla wszystkich zakątków, ale znaczna większość na razie może spoglądać na te wyliczenia z nadzieją, o ile oczywiście model nie zawiedzie - a z tym w ostatnich tygodniach przy okazji wyliczeń temperatur w trakcie kończącej czerwiec fali upałów było kiepsko. Mapy prognozowanego zachmurzenia z dzisiejszej aktualizacji modelu z godz. 12:30 są mimo wszystko bardzo obiecujące.

Zachmurzenie, które przyprawia nas zwykle o najwięcej palpitacji serca - niskie, o ile stanowi jednolitą nieporozrywaną warstwę - jest typem zachmurzenia, które możemy zaakceptować nawet w razie jego dużej ilości, o ile są to porozrywane, osobne obłoki odsłaniające co pewien czas niebo. Gorzej, gdy jest ich takie nagromadzenie, że zaczynają stanowić zwartą kołdrę na całym firmamencie, bo wówczas nawet tak jasny obiekt jak Księżyc w pełni nie ma szansy się przebić naszym oczom.

Największe porcje tego rodzaju zachmurzenia prognozowane są w województwach warmińsko-mazurskim i podlaskim, w pozostałych regionach w ilościach praktycznie pomijalnych. Wraz z upływem godzin (pierwsza mapa na godz. 21:00, druga na 00:00 CEST) widać, że strefa chmur niskich będzie niemal stacjonarna, nie ulegając znacznemu przesunięciu wgłąb kraju i znajdując się nad tymi samymi województwami, jednak istotną i niepokojącą zmianą jest fakt zagęszczenia chmur, w wielu miejscach do stanu zachmurzenia całkowitego. Będzie to już wprawdzie po fazie maksymalnej zaćmienia (23:30 CEST), jednak dla osób, które chciałyby udokumentować lub obserwować całe zjawisko, sprawdzenie się takiej prognozy mogłoby oznaczać ograniczenie możliwości obserwacji zaćmienia do jego pierwszej połowy.

Prognoza modelu GFS dotycząca wielkości zachmurzenia chmurami piętra niskiego 16.07 o godz. 21:00 i 17.07 o godz. 00:00 CEST (godzina przed początkiem częściowego zaćmienia Księżyca i 30 minut po fazie maksymalnej zaćmienia). Credit: meteomodel.pl

Podobnie w przypadku regionów Polski, choć z wyraźnym ich ograniczeniem, prezentuje się wspomniana aktualizacja modelu dotycząca zachmurzenia piętra średniego - ono również często przynosi amatorom astronomii emocjonalne stany "napięcia przedzaćmieniowego" jeśli ma wystąpić w zbyt dużym nawarstwieniu. Na godz. 21:00 CEST 16 lipca, a więc na godzinę przed początkiem częściowego zaćmienia Księżyca, model GFS "widzi" chmury średnie głównie w wąskim pasie przy granicy północno-wschodniej.

Prognoza modelu GFS dotycząca wielkości zachmurzenia chmurami piętra średniego 16.07 o godz. 21:00 i 17.07 o godz. 00:00 CEST (godzina przed początkiem częściowego zaćmienia Księżyca i 30 minut po fazie maksymalnej zaćmienia). Credit: meteomodel.pl

Niestety, ten pas mimo, że wąski, może według modelu zmagać się z zachmurzeniem całkowitym chmurami tego piętra, co rodzi ryzyko powstania na niebie warstwy zbyt szczelnej, by obserwacje zjawiska były możliwe - zwłaszcza w odniesieniu do zakątków, w których jednocześnie ma wystąpić zachmurzenie piętra niskiego. W odróżnieniu jednak od chmur niskich, tutaj wraz z upływem wieczoru po trzech godzinach widać wyraźne zanikanie chmur do poziomu umiarkowanego, gdzieniegdzie spadek osiąga aż 80% w porównaniu do sytuacji z godz. 21:00. Delikatne zachmurzenie piętra średniego model też sugeruje na krańcach południowo-zachodnich, są to jednak ilości pomijalne i zupełnie nieistotne dla pasjonatów nieba w tych regionach.

Co innego jednak o tych południowo-zachodnich zakątkach należy powiedzieć w odniesieniu do prognozy zachmurzenia piętra wysokiego, które o godz. 21:00 CEST GFS sugeruje na poziomie całkowitym. Dolny Śląsk i Lubuskie mają tu prawo obgryźć nieco paznokci, zwłaszcza, że z upływem godzin sytuacja może się niewiele zmienić. Umiarkowane do dużego zachmurzenie piętra wysokiego prognozowane jest również w wąskim pasie granicznym na północnym wschodzie Polski, a więc regionie, który pojawia się przy okazji wyszczególnienia wszystkich rodzajów zachmurzenia. Z biegiem nocy jednak sytuacja na tym piętrze powinna się klarować najlepiej spośród wszystkich typów chmur i o godz. 00:00 CEST ten sam obszar dotyka jedynie małe lub umiarkowane zachmurzenie wysokie. Podobnie jak w przypadku pozostałych pięter, cała reszta kraju pozostawać powinna wolna od zachmurzenia.

Prognoza modelu GFS dotycząca wielkości zachmurzenia chmurami piętra wysokiego 16.07 o godz. 21:00 i 17.07 o godz. 00:00 CEST (godzina przed początkiem częściowego zaćmienia Księżyca i 30 minut po fazie maksymalnej zaćmienia). Credit: meteomodel.pl

Kwitując te wyliczenia GFSa najprościej jak się da: znaczna większość Polski cechować się będzie pod względem zachmurzenia aurą wyżową, podczas gdy granice północno-wschodnie i południowo-zachodnie może być strefą pojedynku z zachmurzeniem, głównie niskim i wysokim. To drugie, mimo, że nad południowo-zachodnimi województwami model wylicza na poziomie całkowitym, najczęściej jest czynnikiem utrudniającym obserwacje, ale niekoniecznie uniemożliwiającym. Nawet pełne pokrycie nieba chmurami wysokimi nie musi oznaczać zupełnego fiaska w obserwacji takiego zjawiska jak zaćmienie Księżyca, ale może pozwolić na przykład na widoczność zaburzoną, zmętnioną, pozbawioną ostrości, przy jako-takiej dostrzegalności zjawiska. Słabej, bo słabej, ale zawsze jakiejś - co w przypadku całkowitego zachmurzenia niskiego lub średniego jest nieosiągalne.

Warto jeszcze rzucić okiem na temperaturę powietrza. O ile lipiec najczęściej wiąże się z bardzo dużym komfortem termicznym podczas obserwacji astronomicznych, by nie rzec największym, o tyle tegoroczny lipiec przynosi nam pogodę znacznie poniżej oczekiwań, zwłaszcza wśród obecnych urlopowiczów. Widać to także po nocnych wartościach temperatur i choć największe chłody tego miesiąca prawdopodobnie mamy już za sobą, to wartości prognozowane na noc z wtorku na środę i tak nie są tym, czego od lipca moglibyśmy oczekiwać. W większości kraju GFS na godz. 21:00 CEST prognozuje zaledwie od 11 do 14 stopni przy przeważających obszarach z rozpogodzeniami, jedynie w regionach, które wcześniej przytoczone zostały jako te zmagające się z większym zachmurzeniem, temperatura może być wyższa i wahać się w okolicach 15-16 stopni. Obszary górskie to okolice 9-11 stopni.

Prognoza modelu GFS dotycząca temperatury powietrza na poziomie 2 m 16.07 o godz. 21:00 i 17.07 o godz. 00:00 CEST (godzina przed początkiem częściowego zaćmienia Księżyca i 30 minut po fazie maksymalnej zaćmienia). Credit: meteomodel.pl

O ile byłaby to połowa kwietnia to zaskoczeniem takie wartości by nie były, a w każdym razie nie takim jakim są teraz zważywszy na fakt, że mowa o połowie najgorętszego zwykle miesiąca lata. Warto wziąć te prognozy temperatury pod uwagę w razie planowania obserwacji przez całe trzy godziny trwania częściowego zaćmienia Księżyca, bo może się najzwyczajniej w świecie okazać, że dobór garderoby na wyjście w teren dokonany niejako automatycznie, wyłącznie poprzez pryzmat daty w kalendarzu, okaże się całkowicie chybionym pomysłem.

Do tematu jeszcze powrócę wraz z większym wyklarowaniem się prognoz, na dobę przed zaćmieniem, dorzucając do zestawienia wyliczenia modelu UM. Dzisiejszy GFS, mimo, że bardzo optymistyczny dla znakomitej większości kraju i pokrywający się z ➨ nastrajającą nadzieją statystyką za aurę w Polsce 16 lipca w ostatniej dekadzie - traktuję z olbrzymią dozą ograniczonego zaufania przez jego niewidziane chyba nigdy wcześniej tak znaczne wpadki podczas czerwcowych upałów. Wprawdzie jego prognozy chybiały w kwestii temperatury, a nie zachmurzenia, które jest najbardziej interesującym nas elementem pogody na czas zaćmienia, ale nie ma co przedwcześnie wyskakiwać z hurra-optymizmem. Z załamywaniem rąk zresztą też się wstrzymajmy - na jedno i drugie będzie jeszcze czas. Pogoda ostatecznie odsłoni karty już za 3 dni.

Poprzednie teksty Astronomicznej Kampanii Popularyzacyjnej "Częściowe zaćmienie Księżyca 16.07.2019 A.D.":
➨ Wpis główny. Przebieg zjawiska, poradnik dla obserwatorów.
➨ Mecz chmury kontra pogodne niebo: jaka pogoda panowała w Polsce w ostatniej dekadzie?

  f    t   Bądź na bieżąco z tekstami, zjawiskami astronomicznymi, alarmami zorzowymi i wszystkim co ważne dla amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku, obserwuj blog na Twitterze bądź zapisz się do subskrybentów kwartalnego Newslettera.