Fotorelacja: Całkowite zaćmienie Księżyca 28.09.2015 A.D.

Po niemal czterech latach oczekiwania od poprzedniego takiego zjawiska (choć wielu czekało jeszcze dłużej), doszliśmy do tej najbardziej wyczekiwanej pełni w 2015 roku. Pełni, podczas której nasz najbliższy Sąsiad przebywał niemalże w samym perygeum osiągając największe rozmiary kątowe w miesiącu, ale przede wszystkim pełni, podczas której nasz satelita przemknął przez strefę cienia ziemskiego przynosząc nam jedno z najpiękniejszych zjawisk astronomicznych, które możemy w tym hobby uświadczyć. Jasny gwint, udało się! Pora na relację z obserwacji całkowitego zaćmienia Księżyca.

Ostatnie dni oczekiwania minęły nam pod znakiem wprowadza się układu wyżowego do Polski, choć na natychmiastową likwidację zachmurzenia początkowo nie mogliśmy liczyć. Dużo wilgoci w powietrzu było dobrym paliwem do formowania się nowych chmur, które w obszarach górskich bardzo utrudniały obserwacje zjawiska. Jeszcze przed zaćmieniem w wielu regionach wystąpiły nawet przelotne opady deszczu, ale ponieważ ciśnienie rosło tak, że ja pierdzielę - obecnie wynosi 1035 hPa i jeszcze do jutra będzie wzrastać - chmury na ogół dawały za wygraną. Prognozy modeli numerycznych z weekendu były zgodne jak rzadko kiedy, prognozując co najmniej jak ja to nazywam - akceptowalne - warunki obserwacyjne w kraju na czas zaćmienia, choć przeważnie więcej niż akceptowalne. Gdzieniegdzie niebo rozpogodziło się tak, że lepiej już nie mogło, w innych regionach występowały cienkie chmury ograniczające widzialność nieba, w innych obłoki, którym na szczęście towarzyszyły także rozpogodzenia. Najbardziej pokrzywdzeni byli obserwatorzy mieszkający na terenach górskich, gdzie widoczność nieba była bardzo słaba, a w pewnych regionach nieopodal granic południowych uniemożliwiła wręcz obserwacje przez większą część trwania zjawiska.

Mozaika "na szybko" z obserwacji całkowitego zaćmienia Księżyca.

Jeśli chodzi o mnie, była to jedna z najwspanialszych nocy jakie pamiętam. Wprawdzie nie zobaczyłem całości zaćmienia tak jak planowałem - bo ostatnich 30 minut nie widziałem z uwagi na pasmo zachmurzenia nisko nad horyzontem, za którym Księżyc się schował, ale widząc to co najważniejsze - fazę całkowitą i maksimum - nie śmiem złego słowa powiedzieć. Przed zaćmieniem niebo z bezchmurnego pokryło się gęstą warstwą cienkich chmur, które utrudniały złapanie dobrej ostrości zarówno w czasie obserwacji jak i fotografii od początku fazy częściowej (kontakt U1) do około godz. 04:00 CEST.

Zaczęło się! Niestety pierwsza część zjawiska podczas fazy częściowej była urozmaicona obecnością cienkiej warstwy chmur, które skutecznie utrudniały uzyskanie zadowalającej ostrości na zdjęciach.
DSLR Olmpus E420 w ognisku głównym SW80/400 na EQ-3. (Crop).

Cień wygryza Księżyc coraz bardziej, niebo staje się ciemniejsze, gwiazd przybywa, widoczność idzie w górę...
DSLR Olmpus E420 w ognisku głównym SW80/400 na EQ-3.

Krótko przed nadejściem kontaktu U2 jednoznacznego z rozpoczęciem fazy całkowitej zachmurzenie zelżało (identyczną sytuację miałem w marcu podczas zaćmienia Słońca) i podziwianie najważniejszego etapu zjawiska odbywało się już pod bardzo pogodnym niebem. Sprzyjająca sytuacja utrzymywała się już przez większą pozostałą część zaćmienia, jednak około godz. 05:50-06:00 (nie sprawdziłem dokładnie) obecność wąskiego pasma chmur nad horyzontem zrobiła swoje i ostatnich ~30 minut zjawiska nie widziałem.

Niesamowitą sprawą było dostrzeganie jak wraz ze zbliżaniem się fazy całkowitej, poprawia się widoczność nieba i ilość dostrzegalnych gwiazd - także w otoczeniu Księżyca, których blask normalnie podczas pełni jest stłumiony. Jakaś tajemnicza atmosfera unosiła się powietrzu gdy cień rzucany przez Ziemię w przestrzeń nasuwał się coraz to bardziej na tarczę naszego satelity. Jeszcze bardziej niepowtarzalne emocje zapanowały, gdy cała tarcza Księżyca spłynęła krwistym cieniem ziemskim podczas fazy maksymalnej. Całkiem niezłe pociemnienie!

Najpiękniejsze widoki zaznałem przy wykorzystaniu lornetki 10x50, choć gołym okiem także zjawisko prezentowało się wybornie. Klimat obserwacji był idealny. Sam, pośrodku pola na zachodnich obrzeżach miasta, w otoczeniu krzewów i niewielkich drzew powoli zaczynających gubić liście. Głęboka cisza, czasem przerywana hukiem silników przelatujących samolotów, a nade mną niezbyt wysoko zawieszony iście Krwawy Glob. Sceneria jak z dobrego widowiska science fiction. Jaka to wielka szkoda, że są to zjawiska tak rzadko powtarzalne na tym samym obszarze... 

To jest to! Na to właśnie czekaliśmy z takim utęsknieniem - faza maksymalna
całkowitego zaćmienia Księżyca, godz. 04:47 CEST. Jak na zawołanie warstwa chmur dokuczająca trochę w pierwszej części zjawiska przed nadejściem fazy całkowitej ładnie ustąpiła.
DSLR Olmpus E420 w ognisku głównym SW80/400 na EQ-3. (powiększone 50%)

Gdy faza całkowita dobiegła końca, a od wschodniej krawędzi Księżyc zaczął opuszczać strefę głównego cienia ziemskiego, uśmiech nie schodził mi z twarzy. W tym momencie doszło już kompletnie do świadomości przeświadczenie, że to co najważniejsze w tym zjawisku, udało się pomyślnie dostrzec i przy okazji jakoś sfotografować. Jakie to przyjemne uczucie, gdy po tylu latach oczekiwanie na taki fenomen kończy się pomyślnie.

Później, gdy cień ziemski zsunął się już do około połowy księżycowej tarczy, widoczność nieba znów się popsuła, przypuszczalnie także z uwagi na coraz niższą wysokość nad horyzontem, a gdy do końca powtórnej fazy częściowej pozostało jakieś pół godziny, Księżyc zaczął się wsuwać za pasmo odległych chmur, które pokrywały wąski pas od horyzontu po około 5 stopni nad nim. Zacząłem zwijać żagle będąc przemarzniętym, zawilgoconym, ale i uradowanym z sukcesu kolejnej obserwacji. Nie była ona dla mnie priorytetem na ten rok. Przed nadejściem 2015 roku celem nadrzędnym była u mnie obserwacja zaćmienia Słońca z 20 marca z głęboką fazą częściową, ponieważ przed czterema laty na podobne zjawisko miałem pełne zachmurzenie plus mocne opady śniegu, a całkowite zaćmienia Księżyca miałem "odfajkowane" w roku 2007 i dwukrotnie w roku 2011. Mówiłem więc sobie, że jeśli miałbym wybierać między kolejnym całkowitym zaćmieniem Księżyca, a zaćmieniem Słońca, to wolałbym najpierw to drugie. Pogoda jednak pozwoliła cieszyć się każdym ze zjawisk, czyniąc już w tym momencie 2015 rok jako jeden z najbardziej udanych pod tym względem.

Nie miałem tak różowej sytuacji pod względem zachmurzenia jaką sugerowały oba modele, ale mimo tych niedoskonałości pogody - takie chmury były do zaakceptowania i zjawisko pozwalały obserwować. Na takie jednorazowe okoliczności nauczyłem się już nie wymagać zbyt wiele od pogody, bo gdy tak czyniłem, zwykle nic nie wychodziło według planu. Miałem nadzieję na wystarczająco pogodne niebo przykładając już mniejszą wagę do innych czynników i się nie zawiodłem.

W tekście "Mecz chmury kontra pogodne niebo: pogoda nad Polską 28 września w ostatnich latach" pisałem, że powinniśmy sobie życzyć powtórki sytuacji sprzed roku. Dokładnie rok przed zaćmieniem cały kraj przebywał w strefie wyżu rozpogadzającego niebo od Bałtyku po Tatry. Pisałem też, że w tym okresie często widoczna jest powtarzalność danego typu pogody rok po roku, i że nikt z nas o powtórkę z roku 2014 by się nie obraził. Wreszcie pisałem, że bez względu na sukces lub pogodową porażkę - jesteśmy tak czy inaczej w jednym z bardziej pewnych okresów w ciągu roku jeśli chodzi o sukces obserwacji. Coś pięknego, wszystko poszło tak jak sobie tego życzyliśmy!

Ostatnie chwile fazy całkowitej. Półcień ziemski zbliża się od południowo wschodniej krawędzi tarczy Księżyca.

Kontakt U3. Początek wychodzenia Księżyca ze strefy cienia ziemskiego.
DSLR Olmpus E420 w ognisku głównym SW80/400 na EQ-3. (powiększone 50%) 

Powtórna faza częściowa - ostatnia część zjawiska, na około 40 minut przed końcem dostrzegalnej części zaćmienia.
DSLR Olmpus E420 w ognisku głównym SW80/400 na EQ-3. (powiększone 50%)

Tą dzisiejszą relacją zamyka się kolejna na tym blogu astronomiczna kampania popularyzacyjna. Mam nadzieję, że miniona noc dostarczyła Wam wspaniałych wrażeń, emocji i widoków, które od początku uznaliście za warte zarwania nocki. Mam nadzieję, że u tych, którzy dopiero raczkują w tym hobby, swoją pisaniną i działalnością udało mi się zasiać w Was ziarno pasji do astronomii amatorskiej, które wciąż będzie kiełkować. Starałem się też przez te minione tygodnie pobudzić w Was jak najwięcej optymistycznego nastroju, aby oczekiwanie na to zjawisko przebiegało tu w takim tonie, by jakimkolwiek chmurom nawet do głowy nie przyszło wygrywanie wcześniej opisanego meczu. Niestety nie wszędzie się to udało jednak patrząc całościowo, na zdecydowanie przeważającym obszarze pogoda jak już przystało na 2015 rok - stała się taka jakiej astro-amator mógłby chcieć na tak ważne i piękne zjawisko.

Na następne całkowite zaćmienie Księżyca w Polsce poczekamy teraz do 27 lipca 2018 roku. Nie będzie ono miało miejsca podczas perygeum - mało tego, przypadnie tuż po apogeum, gdy rozmiary kątowe Księżyca są najmniejsze w miesiącu. Nie traktujmy jednak w żadnym razie tego faktu jako wady, ponieważ z drugiej strony zjawisko to będzie miało miejsce na niebie wschodnim w pierwszej części nocy, na domiar z piątku na sobotę. Zanim do niego jednak dojdzie czeka nas trudna do zliczenia ilość innych atrakcji - mniejszej lub większej rangi, które będą umilać nam następne tygodnie i miesiące w tym hobby (o czym już niebawem na blogu). Dziękuję wszystkim czytelnikom, którzy również zarwali nockę by cieszyć się tym zjawiskiem. Spojrzenia nas wszystkich łączyły się dziś w tym jednym miejscu na niebie, a emocje i wspomnienia z tak pięknego widowiska z pewnością pozostaną w nas na długie lata. Kolejne całkowite zaćmienie Księżyca przeszło do historii.

Bądź na bieżąco ze zjawiskami astronomicznymi i zapleczem amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku lub GooglePlus.

Księżycowy gratis

P.S. Ponieważ jak zwykle nadsyłacie to i owo co udało Wam się zgromadzić minionej nocy, niech gratisem do powyższej relacji będą materiały właśnie od Was jako od czytelników na dowód, że takich pozytywnie nienormalnych ludzi wychodzących na obserwacje w środku nocy było dziś wielu. Jest na co popatrzeć, a że takie zjawiska nie są częste - fotografii i innych materiałów nigdy dość. Jeśli macie ochotę, zachęcam również do dzielenia się swoimi zdobyczami niżej w komentarzach - wtedy inni zobaczą je szybciej, bo nie zawsze jestem w stanie na bieżąco wyłowić ze skrzynki mailowej czy profilu facebukowego to co najlepsze.

Autor: Marcin Zienkowicz.
Poznań (wielkopolskie). 

Autor: Jacek Latawiec.

Autor: Markoniusz.
Nieporęt, pod Warszawą (mazowieckie).

Autor: Markoniusz.
Nieporęt, pod Warszawą (mazowieckie).

Autor: Andrzej Błoński.
Południe podkarpackiego. 

Autor: Andrzej Błoński.
Południe podkarpackiego.

Autor: Michał Oziemblewski
Centrum Śląska.

Autor: Grzegorz Bednarczyk. 

Autor: Róża Banach. 

Autor: Andrzej Barański.

Autor: Leszek Bartczak.
Poznań (wielkopolskie) 

Autor: Bartłomiej Kreński.

Autor: Karol Babiel.

Nowogród (podlaskie).

Autor: dj account

Gdańsk (pomorskie).