Rozbłysk klasy M8.7 i update sytuacji na Słońcu z 17.12.2014

Po długiej przerwie doczekaliśmy się silniejszego rozbłysku z obszaru aktywnego znajdującego się w centrum tarczy słonecznej, któremu towarzyszył koronalny wyrzut masy. I niestety na tym dobre wieści się kończą - prawdopodobnie nadal będzie to niewystarczające zjawisko by myśleć o bardziej rozległych zorzach polarnych. Pora na opracowanie zjawiska.

Do wydarzenia doszło o godz. 05:50 CET w strefie grupy plam 2242, której obecna lokalizacja to niemal samo centrum tarczy. Zjawisko posiadało dużą rozpiętość czasową - powolna faza spadku po maksimum zwykle oznacza zaistnienie wyrzutu koronalnego i tak też stało się przy okazji dzisiejszego rozbłysku M8.7 w zakresie rentgenowskim. Dane z koronografów wskazują, że znaczna większość wyrzutu została skierowana niestety mocno na południe od linii Słońce-Ziemia, a tylko niewielka składowa całego CME być może podąża w kierunku Ziemi. Jej dotarcie według wyliczeń modelu WSA-Enlil spodziewane jest około godz. 16:00 CET 19 grudnia, ale skutki uderzenia nie powinny być znaczne.

Model WSA-Enlil sugeruje słabe uderzenie niewielkiego fragmentu CME 19 grudnia około 15:00 UT (+/-7 godzin).
(SWPC)

Wyrzut koronalny widziany z koronografu LASCO C3. Brak sygnatury full-halo, większość materii wyraźnie uwolniona na południe od linii Słońce-Ziemia.
(SOHO)

Według modelu, może zarysować się niewielki wzrost prędkości wiatru słonecznego do około 650 km/sek., co nie jest niczym imponującym jeśli myśleć o większym wzroście aktywności zórz, a gęstość plazmy z 1-5 do około 15-20 protonów/cm³. Gdyby okoliczności okazały się sprzyjające burza magnetyczna kategorii G1 może zostać zaobserwowana, ale w tym momencie jest to wariant mało prawdopodobny. Wyrzut koronalny niestety nie należał do rodzaju full-halo, aby mieć pewność że choć jakaś jego część podąża ku Ziemi. O rozwoju sytuacji będę pisać w kolejnych aktualizacjach tekstu.

Obszary aktywne 2241 - 2242

Grupa 2242 jest najciekawszym jak dotąd obszarem aktywnym w grudniu 2014. Trzy dni temu niemal nie istniała, a obecnie posiada już rozmiar 630 milionowych powierzchni (1915,2 mln km²), klasyfikacja grupy według systemu McIntosha to DKC, a jej pole magnetyczne to beta-gamma-delta. To czyni ją niestabilnym magnetycznie obszarem o zdolności produkowania zjawisk najwyższej energii. Dynamiczna ewolucja plam w tym regionie dała się we znaki już we wtorek o czym wspominałem wczoraj na sąsiedniej podstronie pisząc o największych w grudniu szansach na wzrost aktywności słonecznej. Nie trzeba było długo czekać by w grupie 2242 zaczęła się akcja, która najpewniej będzie kontynuowana w kolejnych dniach.

Rozbłysk klasy M8.7 w długości fali 131 angstremów: zobacz wideo.
Ewolucja grupy 2242 w ostatnich 3 dniach: zobacz wideo.

Przez najbliższe 4 dni skierowanie grupy 2242 będzie korzystne względem Ziemi - każdy z wysoce prawdopodobnych rozbłysków klasy M/X i wyrzutów koronalnych w przypadku zaistnienia ma podwyższone szanse na kierowanie ku naszej planecie. Jeśli pojawią się rozpogodzenia, warto zerknąć na Słońce przez lornetki czy teleskopy - grupa 2242 jest największym jak dotychczas obszarem aktywnym w grudniu i warto mu się przyjrzeć na własne oczy - oczywiście pamiętając o bezpiecznych metodach obserwacji.

Podobnie sytuacja wygląda z sąsiednim regionem 2241, który także wykazuje skłonność do rozbudowy. Od kilku godzin także i on posiada pole magnetyczne beta-gamma-delta czyniące go kandydatem do emisji silnych rozbłysków. Jego położenie jest przesunięte bliżej ku równikowi słonecznemu, tak więc w przypadku silniejszych wyrzutów koronalnych ich skierowanie ku Ziemi może być jeszcze bardziej prawdopodobne niż w przypadku obszaru 2242. Mimo, że dzisiejszy silny rozbłysk prawdopodobnie nie przyczyni się do znacznego wzrostu aktywności geomagnetycznej, to ta para regionów może zapewnić nam jeszcze nie jedno potężne zjawisko - zwłaszcza, że obiecujący rozwój tych grup następuje akurat na czas bezpośredniego skierowania ich na Ziemię. Trzymajmy kciuki!

Tarcza słoneczna - stan z 17.12.2014 r.
Obszary 2242 w najkorzystniejszym położeniu względem Ziemi, obszar 2241 poprawi
swoje skierowanie ku naszej planecie za około 24 godziny. Pełny rozmiar. (SDO)

UPDATE 20.12 / 12:30 CET

Ani 19 grudnia ani noc z 19 na 20 grudnia nie przyniosła wzrostu zaburzeń w polu magnetycznym mogących zaistnieć na skutek dotarcia do Ziemi słabego fragmentu CME z rozbłysku M8.7. Przy tak długim opóźnieniu względem obliczeń modelu można przyjąć, że Ziemia nie załapała się nawet na słabą składową tego wyrzutu, co od początku wydawało się najbardziej prawdopodobne. Mało prawdopodobny scenariusz z burzą kategorii G1 istotnie okazał się trafnym wariantem prognozy. Pozostaje czekać na dotarcie wyrzutu z rozbłysku klasy M6.9 - aktualizacje w tym tekście.

Komentarz do bieżącej aktywności słonecznej można śledzić na podstronie Solar Update.

Warunki aktywności słonecznej i zórz polarnych na żywo wraz z objaśnieniami na podstronie Pogoda kosmiczna.

Bądź na bieżąco ze zjawiskami astronomicznymi i zapleczem amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku lub GooglePlus.