Rozbłysk klasy X1.8 (20.12.14)

Kontynuujemy temat podwyższonej aktywności słonecznej. W nocy z piątku na sobotę obszar aktywny 2242 o rozmiarze przekraczającym 1080 milionowych powierzchni wygenerował silny rozbłysk klasy X1.8 będący jednym z dziesięciu najsilniejszych zjawisk 2014 roku. Co czeka nas po tym zjawisku?

Do rozbłysku z maksimum X1.8 w zakresie rentgenowskim doszło o godz. 01:27 CET. Zjawisko było długotrwałe i charakteryzowało się niezwykle wydłużoną fazą spadku - jak zwykle w takiej sytuacji doszło do koronalnego wyrzutu masy, o którym za chwilę. Rozbłyskowi towarzyszyła emisja radiowa typu II z prędkością 900 km/sek. oraz silny blackout fal radiowych poziomu R3, który na osłonecznionej części Ziemi trwał przeszło dwie godziny. Był to najsilniejszy jak dotąd grudniowy blackout. Europa Środkowa i Polska znajdywały się w momencie zjawiska pod osłoną nocy.

Rozbłysk klasy X1.8 w grupie plam 2242 w długości fali 94 angstremów.
(SDO)

I niestety na tym kończy się wpływ dzisiejszego zjawiska. Uwolniony wyrzut koronalny niemal w całości został skierowany daleko na południe i zachód od linii Słońce-Ziemia. Jak na złość obserwatorom spragnionym zórz polarnych - CME było bardzo gęste, ale też bardzo wąskie - nie był to rozległy wyrzut typu full-halo, przez co większość uwolnionej materii może minąć Ziemię. Grupa plam 2242 znajdywała się już zbyt blisko zachodniej krawędzi, a zbyt daleko od centrum tarczy, by tak wąski wyrzut koronalny mógł być skierowany w naszą stronę. Takie zjawisko przydałoby się o 2-3 dni wcześniej.

Koronalny wyrzut masy mimo, że jasny i gęsty, to niestety również bardzo wąski - przez co w większości został skierowany ma południe i zachód od linii Słońce-Ziemia.
(SOHO)

W chwili obecnej obszar 2242 kontynuuje zbliżanie się do południowo zachodniej krawędzi tarczy słonecznej i szanse na geoefektywność emitowanych przez niego zjawisk szybko maleją. Choć silne rozbłyski w tej grupie plam aż do czasu jej zajścia na niewidoczną stronę Słońca mogą wywołać blackouty radiowe na osłonecznionej części Ziemi, to wyrzuty koronalne w przypadku wystąpienia będą kierowane daleko na zachód od linii Słońce-Ziemia (o ile będą tak wąskie jak dzisiejszy). Z kolei grupa plam 2241 jest jeszcze na tyle blisko centrum tarczy będąc jeszcze bliżej słonecznego równika, by do końca weekendu produkowane przez nią CME były kierowane ku Ziemi. Po weekendzie ruch obrotowy Słońca przyniesie obszar 2241 na pozycję zbyt bliską zachodniej krawędzi, by Ziemia wciąż mogła być na celowniku tej grupy plam. Przypominam jednak o aktualnej możliwości wystąpienia burzy magnetycznej kategorii G1 / G2 w godzinach popołudniowych 21 grudnia lub 22 grudnia, na skutek rozbłysku klasy M6.9 którego wpływ na aktywność geomagnetyczną przybliżany jest w tym tekście. W przypadku mało prawdopodobnego rozwoju sytuacji po niniejszym zjawisku, aktualizacje będą prowadzone tutaj.

UPDATE 22.12 / 18:00 CET

Pogoda kosmiczna znów zaskakuje. Sonda ACE od kilkudziesięciu minut rejestruje dane sugerujące dotarcie do Ziemi wyrzutu koronalnego z rozbłysku klasy X1.8 mimo, że znaczna większość CME skierowana została daleko na południe i zachód od linii Słońce-Ziemia. Prędkość wiatru słonecznego w ostatnich minutach wzrosła z 380 do blisko 490 km/sek., gęstość niska około 5-10 protonów/cm³. Po długotrwałym skierowaniu IMF ku południu, co pozwoliło na rozwój aktywności geomagnetycznej ostatniej nocy po rozbłysku M6.9, obecnie skierowanie zmieniło się na północne, co jest potężnym czynnikiem blokującym rozwój aktywności zórz. Jeśli jednak właściwości wiatru słonecznego w kolejnych godzinach będą się utrzymywać, a skierowanie IMF stanie się południowe, nie można wykluczyć zaistnienia kolejnej burzy magnetycznej kategorii G1, z niewielkimi szansami na krótkie okresy z zaburzeniami w magnetosferze na poziomie Kp=6 (burzy G2).

Sonda ACE wykazuje wzrost prędkości wiatru w sposób jednoznacznie wskazujący na dotarcie do Ziemi słabego fragmentu CME z rozbłysku klasy X1.8
(SWPC)

Skrótowy komentarz do bieżącej aktywności słonecznej można śledzić na podstronie Solar Update. Warunki aktywności słonecznej i zórz polarnych na żywo wraz z objaśnieniami na podstronie Pogoda kosmiczna.

Bądź na bieżąco ze zjawiskami astronomicznymi i zapleczem amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku lub GooglePlus.